Is blockchain uitkomst voor de componist/auteur?
Hier een hoopgevend artikel daarover uit het Financieel Dagblad van december 2017. Zeer wel mogelijk kunnen auteurs zich binnen niet al te lange termijn ontworstelen aan de wurgende greep van platenbaasjes en muziekuitgevers. Lees dit boeiende artikel van Rolinde Hoorntje.
Muziek terwijl u de artiest direct betaalt
Dankzij de netwerktechnologie blockchain kunnen musici direct en zonder tussenpersoon betaald worden als hun muziek ergens wordt afgespeeld. Maar nog niet alle muzikale rechthebbenden willen hieraan meewerken.
De IJslandse zangeres en actrice Bjork
Toen Björk in november haar tiende album Utopia aankondigde, deed ze dat op geheel eigen en eigentijdse wijze. De IJslandse zangeres stond op de futuristisch aandoende albumcover afgebeeld als een luit spelende cyborgversie van de Griekse God Pan. Daarnaast beloonde ze haar fans voor een aankoop in haar webshop met 100 AudioCoins. Deze digitale munt kon worden besteed in Björks shop of worden omgewisseld voor andere cryptocurrency. Ook konden fans het album vooraf bestellen en betalen met andere digitale munten zoals Bitcoin, Litecoin of Dashcoin.
Het is niet geheel verrassend dat Björk, die in de jaren negentig al virtual reality gebruikte in haar muziekvideo’s, blockchaintechnologie bij haar publiek introduceert. Toch is de IJslandse hiermee niet de eerste in de muziekindustrie. Al in 2015 verkocht de Britse songwriter en Grammy-winnares Imogen Heap haar single Tiny Human via haar eigen blockchainplatform Mycellia. Sindsdien experimenteren start-ups als Jaak, Musicoin, Ujomusic en Blockpool met muziekdistributie via de blockchain.
Blockchain is vooral bekend van toepassingen in de financiële sector. Er wordt nu vooral gepraat over de hypes en wildgroei rond Bitcoin en andere digitale munten: naar schatting zijn er zo’n 1300. Maar net zoals internet niet hetzelfde is als email, is blockchain veel meer dan Bitcoin. De technologie kan ook worden gebruikt voor het registreren en beheren van eigendomsrechten. Royalties kunnen zo rechtstreeks van de gebruiker aan de maker worden betaald, zonder tussenkomst van een derde partij.
Dat zou bijvoorbeeld zo kunnen gaan: een dj logt in op een cloud. Hij selecteert muziek waarin versleutelde informatie over specifieke vergoedingen is opgeslagen. De code voor die versleuteling is openbaar en voor iedereen toegankelijk. Op het moment dat de dj op play drukt, verdwijnt er een bedrag van zijn rekening dat direct wordt overgeschreven naar de maker van het nummer.
Direct afrekenen
De blockchaintechnologie die hierachter zit, is een database met eigendomsrechten. Die database is verdeeld over verschillende netwerken van computers. Als iemand een verandering in eigendom wil registreren, moeten alle netwerken die zijn aangesloten bij het netwerk die transactie goedkeuren. Daarom is de informatie in het netwerk niet fraudegevoelig én transparant, want openbaar. Het gebruik van die rechten – de muziek dus – wordt automatisch getraceerd en uitbetaald. De betaling wordt vervolgens rechtstreeks afgehandeld.
Op dit moment is de muziekindustrie nog een toestemmingsindustrie. De macht is geconcentreerd bij een paar grote partijen als Buma Stemra (in Nederland), Gema (Duitsland) en SENA, die een vergoeding incasseren en doorbetalen aan de keten van rechthebbenden. Ieder land heeft zijn eigen auteursrechtenorganisaties die betalingsclaims neerleggen bij instanties als radio en televisie (Buma Stemra), poppodia of festivals (SENA). Daarnaast zijn er streamingsdiensten (bijvoorbeeld Spotify) die een fee in rekening brengen bij de consument en een deel daarvan doorbetalen aan de rechthebbenden. Producers, songwriters, platenlabels en andere rechthebbenden willen allemaal worden betaald. Het gevolg is een logistieke wirwar van contracten. Blockchain moet dat terugbrengen tot één soepele en transparante transactie tussen maker en gebruiker.
Of er door blockchain ook daadwerkelijk nieuwe platforms zullen opkomen, is overigens nog de vraag. ‘Voor de artiest is dit gunstig, maar waarom zouden consumenten overstappen naar een platform dat draait op blockchaintechnologie’, zegt Balázs Bodó, econoom en privacy-onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). ‘De huidige streamingsdiensten werken voor hen prima. Het zijn grote gebruiksvriendelijke databases met toegang tot veel muziek voor bijna geen geld.’
Voor de Spotify’s van deze wereld zijn er nu nog weinig incentives om blockchaintechnologie te gebruiken, want nu ontvangen ze nog een vergoeding voor hun administratieve diensten. De Zweedse streamingsdienst heeft afgelopen zomer wel een Blockchain-start-up overgenomen. Dennis Doeland, technologie-adviseur van de Nederlandse dj Hardwell, kan zich daarom voorstellen dat de streamingsdienst uiteindelijk blockchain gaat omarmen, al dan niet onder druk van artiesten: ‘Voor hen is het ook overzichtelijker om vooraf te weten wat ze aan iedereen moeten betalen, in plaats van alle pakketjes achteraf af te rekenen.’
Als eerste muzikant in Nederland experimenteert Hardwell op grote schaal met blockchain en Doeland leidt dit project. De 29-jarige dj heeft 9 mln volgers op Facebook, 8 mln op Twitter en 5 mln op Instagram. ‘Op de Facebook-pagina praten fans met een chatbot. Ze vragen daar: kun je een liedje afspelen? En dat kan nu niet, want de rechten liggen bij collectieve beheerorganisaties als Buma Stemra. Daarom zijn we gaan kijken of we blockchain achter het label van Hardwell kunnen bouwen. Uiteindelijk is blockchain net zoiets als het internet: het is een code die je met zijn allen maakt.’
Wat is blockchain?
Een blockchain is een database met openbare maar versleutelde informatie die over verschillende computers is verdeeld. Het bestaat uit verschillende netwerken (nodes) van computers. Iedere node bevat een kopie van de informatie in het netwerk. Een transactie komt alleen tot stand als die door alle nodes is gecontroleerd en geverifieerd. Doordat informatie openbaar is en gecontroleerd kan worden, is er geen centrale instantie of tussenpersoon nodig die ervoor zorgt dat makers de royalties ontvangen waar ze recht op hebben.
Muziek Blockchain-proof
Tegen het einde van het volgend jaar moet alle muziek die uitkomt via Hardwells label Revealed geschikt zijn voor distributie via blockchain. Dat betekent overigens niet dat hij zijn muziek alleen nog via zijn eigen netwerk of webshop verkoopt met een digitale munt. Doeland: ‘Je kan moeilijk tegen een fan zeggen: je mag het liedje alleen luisteren als je betaalt in cryptocurrency.’ Nummers blockchain-proof maken betekent volgens hem in de praktijk niet meer dan een bepaalde code aan digitale muziekfiles toevoegen, waarin de voorwaarden voor gebruik zijn vastgelegd.
Voor wie is de muzikale blockchain-transactie nu vooral een oplossing? Doeland: ‘Voor de makers, de rechthebbenden van een liedje, en iedereen die bij de administratie van die rechten betrokken is. Nu moet een artiest vaak een jaar wachten tot hij wordt uitbetaald.’ Als er een betaalopdracht in de blockchain is gecodeerd, dan kan dit in principe direct gebeuren.
De huidige streamingsplatforms en machthebbers als BUMA Stemra willen nog niet meewerken aan het vastleggen van betalingsafspraken via blockchain. Maar ook voor de consument ontbreekt een incentive. Een argument voor het overstappen naar een blockchainplatform zou de wens kunnen zijn om een eerlijke prijs te willen betalen, net als bijvoorbeeld voor fair trade-chocola. Maar uit onderzoek van de UvA blijkt dat slechts een verwaarloosbaar percentage van de gebruikers een eerlijke prijs belangrijk vindt, zegt UvA-onderzoeker Bodó.
De rol van streamingsdiensten is dus nog niet uitgespeeld. Filters blijven bovendien meer dan ooit nodig in een tijd van overvloed. Om zichtbaar te blijven ben je als artiest sterk afhankelijk van gecureerde lijsten zoals die van Spotify en de algoritmes van YouTube. Andere bezwaren zijn de hoeveelheid energie en vermogen die blockchain vereist: het controleren van de informatie kost veel servercapaciteit. Ook de verifieerbaarheid van de informatie in het netwerk is een probleem, stelt Bodó: ‘Blockchain is misschien niet fraudegevoelig, maar wat als de informatie die in het systeem wordt ingevoerd niet klopt? Voor oude nummers zijn we nog steeds afhankelijk van de oude machthebbers als Buma Stemra.’
Bodó, Doeland en andere experts zijn het over één ding eens: uiteindelijk is de transitie naar blockchain onvermijdelijk. Belangrijkste redenen daarvoor zijn de administratieve versimpeling, de toegenomen vraag naar transparantie en de rol van het ‘internet of things’, dus apparaten die met elkaar ‘praten’. Straks ‘praat’ een ijskast ook met etiketten over hun houdbaarheidsdatum via internet, en een wasmachine met de energieleverancier. Op dezelfde manier kan de telefoon van een eindgebruiker straks rechtstreeks afrekenen met de muziekdatabase van een artiest.
De overgang naar blockchain zal alleen geen revolutie worden maar een evolutie, zegt UvA-onderzoeker Bodó. ‘Het wordt niet zo’n situatie als bij Wikipedia, dat een digitale encyclopedie ineens de Winkler Prins vervangt. Het gaat langzamer. Maar ik twijfel er niet aan dat die transitie er komt.’
Met dank aan Rolinde Hoorntje, freelance journalist.