Als muzikant kun je te maken krijgen met een aantal zeer specifieke contracten, zoals een platencontract en een muziekuitgavecontract. Dit zijn zeer zeker niet de meest makkelijke contracten.
Ontstaan van overeenkomsten
Een overeenkomst kan zeer snel totstandkomen, namelijk door de aanvaarding van een bepaald aanbod. Dit gebeurt veelal mondeling. Het is niet altijd strikt noodzakelijk om een overeenkomst op papier te zetten. Een mondelinge overeenkomst is in de meeste gevallen net zo geldig als een schriftelijke overeenkomst. Toch is het in verband met de duidelijkheid (wat willen partijen precies?) en de bewijsbaarheid belangrijk om de overeenkomst schriftelijk aan te gaan.
Vaak worden er allereerst mondelinge afspraken gemaakt die later worden uitgewerkt in een schriftelijk overeenkomst. Deze ‘uitwerking’ is belangrijk en moet goed worden doorgenomen. Soms worden namelijk afspraken op andere wijze dan eerst mondeling besproken verwoord of worden er ongewenste zaken aan toegevoegd.
Duidelijke tekst
Het is van groot belang dat de tekst van de overeenkomst voldoende duidelijk maakt wat partijen precies van elkaar willen. Indien er bepaalde punten niet duidelijk worden weergegeven dan ontstaat er een schemergebied waarin het moeilijk wordt om de andere partij aan de betreffende afspraak te houden. Daarom moet de wil van de contractpartijen duidelijk en voor één uitleg vatbaar zijn. Toch is een letterlijke uitleg van de tekst van de overeenkomst niet altijd beslissend. Er zal ook worden gekeken naar wat je in de gegeven omstandigheden uit een bepaalde verklaring of gedraging mocht afleiden en wat je eigenlijk van de andere partij mocht verwachten. Wanneer een overeenkomst bepaalde zaken niet (duidelijk) heeft geregeld, zal de redelijkheid en billijkheid en de gewoonte (bijvoorbeeld bepaalde branchegebruiken) proberen invulling aan de overeenkomst te geven.
Platencontract
Het is van groot belang om bij onderhandelingen met een platenmaatschappij over een overeenkomst tijdig juridische hulp in te roepen. Het begrijpen van een platencontract is namelijk zelfs voor ingewijden niet altijd een gemakkelijke klus. Er is een aantal aspecten waarop je zelf al op voorhand kunt letten en die goed zijn om te weten voordat je de onderhandelingen met een platenmaatschappij start.
Soort contract
Belangrijk is dat je je realiseert wat voor een platencontract je eigenlijk aangaat, dit heeft namelijk invloed op de inhoud van de bepalingen van de overeenkomst. In beginsel kun je de volgende overeenkomsten onderscheiden: de artiestenovereenkomst, de titelovereenkomst, de licentieovereenkomst en de distributieovereenkomst.
Artiestenovereenkomst/titelovereenkomst
In het geval van een artiesten- of titelovereenkomst betaalt de platenmaatschappij de gehele opname- en productiekosten. Een titelovereenkomst heeft slechts betrekking op één of enkele met name in het contract genoemde titels. De artiest (of band) ontvangt een royaltypercentage over de door de platenmaatschappij verkochte exemplaren.
Licentieovereenkomst
Als de artiest zelf de opnames heeft gefinancierd en aldus eigenaar is van de mastertape kan hij een licentieovereenkomst met een platenmaatschappij aangaan. Met deze overeenkomst geeft hij toestemming aan de platenmaatschappij om de gemaakte opnames gedurende een bepaalde periode te exploiteren. Het verschuldigde royaltypercentage zal in dit geval hoger moeten zijn dan bij een artiesten- of titelovereenkomst.
Distributieovereenkomst
Bij deze overeenkomst is de artiest eigenaar van de opnames en ook van de hiervan gemaakte cd’s en moet de maatschappij zorg dragen voor de benodigde distributie en promotie van de cd’s. Het royaltypercentage is aanzienlijk hoger dan in het geval van een licentieovereenkomst.
Releaseverplichting
Indien de platenmaatschappij niet verplicht is om de gemaakte opnames uit te brengen, loop je het risico dat je cd nooit op de markt wordt gebracht.
Er moet dus in het contract worden opgenomen dat de platenmaatschappij verplicht is tot het opnemen en uitbrengen van x aantal album(s) en x aantal single(s) gedurende de looptijd van de overeenkomst.
Vergoeding
De gebruikelijke beloning van de artiest bestaat uit een royaltyvergoeding, waardoor je dus meedeelt in het behaalde verkoopresultaat. Belangrijk is dat uit het contract duidelijk blijkt waarover de royalty wordt berekend. Veelal is dit de zogeheten PPD, de Published Price to Dealer, dit is de bruto groothandelsprijs.
Verder moet je goed opletten dat de afrekening plaatsvindt over 100% van de verkochte exemplaren (vaak wordt hier namelijk 90% bepaald). Over promotie- en recensie-exemplaren worden geen royalty’s betaald en daarom is het van belang om dit aantal duidelijk vooraf vast te stellen.
Duur
Het is raadzaam – zeker bij een eerste platencontract – om het contract niet voor een al te lange periode aan te gaan. Een contract waarbij opname en release van één album en één of meer singles wordt geregeld in een tijdsperiode van 1 of maximaal 2 jaar is een goed uitgangspunt.
Promotie
De platenmaatschappij is verplicht om het album op de juiste wijze te promoten om zodoende het maximaal realiseerbare verkoopresultaat te behalen. Hiertoe moet de maatschappij wel de noodzakelijke promotieactiviteiten ondernemen. Belangrijk is om deze activiteiten te specificeren of in ieder geval de activiteiten te vermelden die voor jou van belang zijn. Hierover kunnen dan later geen onduidelijkheden ontstaan.
Optie
Veel platenmaatschappijen verzoeken om een optie tot verlenging van de overeenkomst in het geval van nieuwe geluidsopnamen.
In het geval van een voorstel tot een optie in het contract, moet je op een tweetal dingen goed letten. Ga de allereerst de verlenging aan voor een periode aan die te overzien is, bijvoorbeeld 1 jaar. Ten tweede zal bij een verlenging van de overeenkomst voor jou de mogelijkheid moeten bestaan om betere voorwaarden (zoals een hoger royaltypercentage) te bedingen.
Muziekuitgave-contract
Vaak word je als muzikant ook zijnde tekstschrijver en/of componist (auteur) gevraagd om naast het platencontract een contract met een muziekuitgeverij te ondertekenen. Het is belangrijk om te weten dat een muziekuitgave-contract niet noodzakelijk is om een titel op een geluidsdrager uit te brengen. Vooraf dien je je dus af te vragen of een dergelijk contract jouw positie werkelijk zal verbeteren of dat je bijvoorbeeld, door niet te ondertekenen, een goede platendeal mist.
Wat regelt het?
Door middel van een muziekuitgave-contract draagt een auteur (een deel van) zijn auteursrecht over of licenseert dit (geeft toestemming tot gebruik) aan een muziekuitgever. De muziekuitgever zal daartegenover de exploitatie en promotie van het muziekwerk ter hand nemen (let op: dit moet ook in het contract worden vermeld). Door het ondertekenen van een muziekuitgave-contract vindt er een splitsing in de betaling van auteursrechtgelden plaats. Naast een gedeelte van de auteursrechtgelden voor de componist en/of tekstschrijver van een muziekwerk, komt een evenredig gedeelte toe aan de muziekuitgeverij.
Voorschot
Vaak wordt door de muziekuitgever een voorschot aan de auteur verleend op nog te genereren auteursrechtvergoedingen. In dat geval zal de muziekuitgever de overeenkomst tot overdracht of licentie vergezeld laten gaan met een door de auteur te ondertekenen Akte van Cessie. Bij de Akte van Cessie draagt de auteur zijn toekomstige vorderingen op Buma/Stemra inkomsten over aan de muziekuitgever totdat het totale voorschot is ingelopen. Daarna ontvangt de auteur zijn geld weer volledig zelf van Buma/Stemra (minus deel bestemd voor de uitgever).
Fonds
In sommige muziekuitgave-contracten wordt er een fonds opgericht. Hierdoor ontvangt de componist en/of tekstschrijver van het deel dat toekomt aan de uitgever een bepaald af te spreken percentage. Dit betekent feitelijk dat je dus minder van je auteursrechtgelden hoeft af te staan.
Nuttige tips en adviezen
Onderhandel gerust
Je kunt altijd onderhandelen over alle contractsbepalingen, ook als het volgens de maatschappij om een ‘standaardcontract’ gaat. Aarzel dus niet om zaken aan de kaak te stellen of vragen te stellen over voor jou onduidelijke bepalingen.
Juridische hulp
Onderteken nooit een platencontract zonder daarbij juridische hulp in de arm te hebben genomen. Elk contract is weer anders en verdient dus steeds een zorgvuldige screening.