Tekst, kunstwerk, gebruiksaanwijzingen, brochures, bouwwerken
Wie een letterkundig, wetenschappelijk of kunstzinnig werk heeft gemaakt, bezit automatisch auteursrecht. Pas bij inbreuk van dat recht kan duidelijk worden hoe ver dat recht strekt. Zekerheid heeft u pas na een uitspraak van de rechter. Enkele voorbeelden van werken waarop auteursrecht rust: teksten, kunstwerken, gebruiksaanwijzingen, brochures, video’s en ander promotiemateriaal, tekeningen en modellen, bouwwerken. Auteursrecht is beschermd tot zeventig jaar na het overlijden van de auteur.
Innovatief product of proces, uitvinding
U kunt een innovatief product of proces beschermen via het octrooirecht. Dit meest bekende beschermingsmiddel voor ‘uitvindingen’ wordt ook wel patent genoemd. U kunt voor octrooien terecht bij het Bureau voor de Industriële Eigendom in Rijswijk. Een octrooi geeft de houder ervan gedurende een bepaalde termijn het alleenrecht om een uitvinding te produceren, te verkopen of toe te passen. Het (gedeeltelijk) overdragen van rechten van octrooien is mogelijk via licenties. Met een licentie verleent een octrooihouder een ander het (deel)recht om van het octrooi te profiteren. Licenties kunnen exclusief of niet-exclusief worden verleend. Wie de licentie niet-exclusief verleent, behoudt zich het recht voor om de uitvinding zelf toe te (blijven) passen en ook aan anderen licenties te verlenen. De licentieverlener krijgt een tegenprestatie, vaak in de vorm van een percentage van de verkoopprijs of een eenmalige koopprijs. Verkoop van kennis via licentieverlening kan aantrekkelijk zijn om markten te bestormen die voor uzelf moeilijk te ontginnen zijn.
Merk(naam)
Een merk beschermt u via het merkenrecht door het te laten deponeren in het register van het Benelux Merken Bureau (BMB) in Den Haag. Voor de inschrijving van het depot vindt een wettelijk verplicht onderzoek plaats naar gelijkende merken die reeds zijn gedeponeerd of geregistreerd. Het BMB weigert een merk alleen wanneer het oordeelt dat het te weinig onderscheidend is. Dat er al gelijkende merken zijn is geen weigeringsgrond. Tegen een negatieve beslissing van het BMB staat beroep open bij het gerechtshof. De bescherming van het merk duurt tien jaar en kan daarna worden verlengd. Een merkhouder die een depot of het gebruik van een identiek of een gelijkend merk vijf jaar lang tolereert, kan niet meer tegen optreden tegen de overtreder. Om tijdig actie te kunnen ondernemen tegen gelijkende merken die op de markt verschijnen, is het nuttig het merk te laten bewaken door een merkenbureau. Licenties op het gebruik van een merknaam zijn mogelijk.
Kleur, logo, slagzin, geur, geluid
Logo’s, (combinaties van) kleuren en slagzinnen kunnen worden gedeponeerd als merk via een omschrijving of een beeldregistratie. Opnieuw is het criterium van de onderscheiding van doorslaggevend belang. Over de mogelijkheid tot het registreren van geluiden en geuren heeft de rechter zich nog niet uitgesproken. Harley Davidson wil het geluid van zijn motoren beschermen.
Uw hoofd
Als u vindt dat uw hoofd niet door iedere gek in een eigen reclamecampagne mag worden gebruikt, kunt u uw portret laten deponeren als merk bij het BMB. De supercommerciële muzikant André Rieu ging u reeds voor.
Uiterlijke kenmerken, Vorm
Over het beschermen van uiterlijke kenmerken van producten bestaat veel verwarring. Wie bijvoorbeeld dessins van stoffen of designvormen wil beschermen, kan bij drie soorten recht terecht. Allereerst berust op vormgeving auteursrecht. Omdat de reikwijdte van het auteursrecht pas duidelijk wordt na een uitspraak van een rechter, kan het echter bijzonder verstandig zijn het uiterlijk van sommige gebruiksvoorwerpen te beschermen via het modellenrecht. Daarvoor moet u een tekening (twee dimensies) of een model (drie dimensies) deponeren bij het Benelux Bureau voor Modellen en Tekeningen in Den Haag. Het depot blijft vijf jaar geldig. Het overdragen van deelrechten via licenties is mogelijk. Een vorm kan ook worden beschermd via het merkenrecht. Een vormmerk heeft alleen kans van slagen als de vorm ‘onderscheidend’ vermogen bezit. De vorm van een gewone fles is niet te claimen, bij een karakteristieke vorm als die van de Coca Cola-fles lukt dat wel. Het merkenrecht mag het octrooi- of het auteurs- of modellenrecht niet in de wielen rijden. In het merkenrecht geldt dan ook de regel dat de vorm de wezenlijke waarde van de waar niet mag beïnvloeden, zoals dat bijvoorbeeld het geval is bij design-artikelen (valt onder modellen- of auteursrecht). Verder mag de vorm in het merkenrecht geen uitkomst bieden op het gebied van de nijverheid (hiervoor dient het octrooi). Bovendien mag de vorm van het merk niet enkel zijn bepaald door de aard van de waar.
Uw handelsnaam
Handelsnaamrecht ontstaat door het voeren van een naam. U hoeft er niets voor te doen, behalve de naam te gebruiken. De inschrijving in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel dient hooguit als bewijs dat u uw naam voert. Over de handelsnaam mag geen verwarring ontstaan. Of er sprake is van verwarring hangt af van de overeenkomst met andere namen, de vestigingsplaats van het bedrijf en de aard van de onderneming. Als uw handelsnaam dient ter onderscheiding van te leveren diensten of goederen, is het verstandig de naam ook als merk te deponeren.
Idee
Een idee dat slechts in de grijze cellen van het brein is opgeslagen, is niet beschermd. Wanneer u een briljant idee heeft, is het verstandig om dat hersenspinsel op te schrijven.
Auteur: Joost Bijlsma