Optreden voor niks of voor exposure?


Niet zeiken, maar doen!

Ik ga me niet populair maken, maar ik word er wel eens moe van dat muzikanten en bands verwachten betaald te worden voor optredens. Elke dag komen er weer klachten en grappige plaatjes op facebook voorbij van spelen voor ‘exposure’. Je kent ze wel:

‘Spelen voor exposure? Oh, dat is handig, want mijn huurkosten zijn 7 exposure, haha.’

Dit geldt denk ik ook voor de grote hoeveelheid hobbyfotografen versus de pro’s, maar dat is weer een ander verhaal.

Je mag het oneens zijn, je mag me een enorme lul vinden, maar lees eerst mijn lange verhaal, voordat je me afschiet. Dat is wel zo eerlijk, toch?

Ik vind namelijk dat bands en singer-songwriters makkelijk vaker voor niks kunnen en zelfs moeten spelen. Rot op met je geklaag en ga spelen. Kilometers maken. Word beter. Zorg ervoor dat je over een paar jaar je gage verdient! En waarom ik dat vind, leg ik hieronder uit.

Ohja: Speel je covers en daarmee een uitzinnige menigte plat en geef je de kroegeigenaar een recordomzet? Natuurlijk verdien je dan een dikke gage. Heb je je bewezen, speel je al dikbetaalde optredens? Nee, dan moet je niet voor niks gaan spelen en hoeft je dit niet te lezen. Ben je een pro en verdien je gewoon geld? Natuurlijk moet je dan noet voor niks op een bruloft spelen. Het gaat me om opkomende bands, amateurmusici, maar vooral acts die geen fanschare hebben en wel door willen breken. Wil je gewoon af en toe spelen? Pak dan lekker de betaalde optredens er uit en lees niet verder.

Voordat ik aftrap vertel ik je even iets over mijn achtergrond: ik speel al twintig jaar lang in bandjes en dat gebeurt en gebeurde zowel betaald als onbetaald. Daarnaast boek ik bands en singer-songwriters in een lokaal jongerencentrum/podium en ook daar spelen acts betaald en onbetaald, dus ik weet een klein beetje hoe de muziekwereld werkt. Mijn intentie bij het jongerencentrum is trouwens om bands altijd te betalen, behalve bij bandwedstrijden. Zelfs de totaal onervaren bands en mensen krijgen een beetje gage.
Ohja: en dan schrijf ik nog voor een muzikantenblad.

Natuurlijk zal niemand mijn impopulaire mening delen, maar als je het wel doet, vind ik je stoer!

Eerst wat anders. Een groot deel van ons – en ook van de klagers – maakt muziek als hobby. Steek je hand op als je er géén stufi of baan(tje) naast heb. Niemand? Dacht ik al. Ik ken trouwens bijna geen muzikanten die er helemaal van kunnen leven en ik denk dat ik in acht jaar, maal acht evenementen, maal drie acts (bijna tweehonderd) maar één act heb geboekt die van de muziek leefde en dat was dan voor een wat lagere prijs als try out.

‘Maar als je bands goed zou betalen, zouden ze er wel van kunnen leven!’
Inderdaad, maar dat kan niet.

Er is maar een klein aantal artiesten dat van muziek kan leven en dat heeft te maken met kwaliteit, maar vooral met vraag en aanbod. Er zijn gewoon ontzettend veel artiesten en je moet hard werken om er bovenuit te steken. Alle singer-songwriters en bands moeten eerst veel repeteren, dan veel – ook gratis – spelen. Door het vele spelen word je beter en gebeurt er misschien/hopelijk iets. De Popronde? De Grote Prijs? Serious Talent? Noorderslag? Een jumpstart door DWDD? Dan misschien een voorprogrammatour – die soms ook geld kost, maar daarover later meer – en dan wellicht je eigen clubtour. Dat is maar voor een klein aantal bands weggelegd en die krijgen inderdaad en terecht betaald.

Ga dus vooral veel spelen om daar bij te kunnen komen. Voordat je als leraar aan de gang gaat, doe je naast je vooropleiding ook een jaar of vier een docentenopleiding. Onbetaald! Dat is met bijna iedere baan zo, dus waarom zou dat in de muziekwereld niet zo zijn? Geef je band of jezelf als singer-songwriter dus ook minimaal vier jaar, voordat je jezelf pro mag noemen en serieuze bedragen durft te vragen. Zie de eerste vier jaar van je carrière als opleiding en zorg dat je met dikke achten slaagt, dat je altijd je huiswerk doet, dat je hard werkt en dan krijg je misschien die betaalde baan! Misschien. Er is namelijk nooit garantie tot succes.

DWDD, Friendly Fire en DeWolff

Met mijn eigen band speelden we regelmatig voor serieuze bedragen in kroegen waar we mensen trokken, op festivals en in popzalen waar we een aanhang op de been kregen. Maar ook regelmatig voor niks, als het om goede doelen ging. Ik heb zelf nooit iets aan mijn band verdiend, want alles ging in de pot voor opnames. We zijn dan nooit doorgebroken, maar we gaven onszelf die vier jaar, die ik hierboven noem. Maar nog even voor de zekerheid: we waren 3FM Serious Talent, we werden geboekt door Friendly Fire, we speelden tijdens de Popronde, we hadden een platendeal, we waren te zien bij DWDD, bij Toppop en op tv bij Noorderslag en nog heb ik geen cent van de band gezien. We investeerden in de toekomst, die er helaas niet was. Maar we gingen er wel voor! We hadden ook voor een paar honderd euro per gig in kroegjes kunnen blijven spelen, maar we gingen voor alles… …of niets.

Zo deden we twaalf support shows van DeWolff. Dan moet je denken aan de grote zalen van Paradiso, Melkweg, Patronaat, Paard, 013, etc. We bereikten dus duizenden, zo niet tienduizenden mensen. Allemaal potentiële fans en dat was voor ons belangrijker dan geld. Stel dat we een deel van deze mensen voor ons konden winnen, dan betekende dat publiek bij een mogelijke eigen clubtour. We verdienden 150 euro per voorprogramma-optreden. We huurden een busje en om goed voor de dag te komen namen we onze eigen geluidsman mee. Totale kosten? 250 euro. We verloren dus 100 eur per avond. Gelukkig verkochten we elke avond best veel cd’s en elpees en af en toe speelden we in een kroeg voor 400 euro om de gaten op te vullen. In dat stadium van de band was het voor ons – vier werkende mensen – veel belangrijker om zieltjes te winnen en we stonden veel liever met een paar tientjes verlies voor 1500 potentiële fans in een uitverkocht Paradiso, dan voor 400 euro in ’t Noord in Schagen voor 70 dronken boeren. Ik mag dat zeggen want ik ben zelf een – soms dronken – boer. Voor een paar tientjes voor een uitverkocht Paradiso spelen vind ik nog steeds leuker dan een voetbalwedstrijd spelen in Nieuwe Niedorp, om daarna voor een paar tientjes bier te drinken in de Mauritsbar aldaar. Yes, een vergelijking tussen amateurkunst en amateursport.
Ohja: mijn eerste band zegde eens een dikbetaald optreden af om als voorprogramma van Daryll-Ann te kunnen spelen. Dat geld was in de bandpot verdwenen, maar ik heb nu in het voorprogramma van Darull fucking Ann gestaan! Veel leuker.

Schatrijke kroegeigenaren

We zijn hierboven samen tot de conclusie gekomen dat de meeste muzikanten – helaas – hobbyisten zijn, met een baan, stufi, etc. Laten we het de amateurklasse noemen. En laten we het dan even over een andere, maar vergelijkbare boeg gooien. Je voetbalt. Dan koop je je kleding, je betaalt contributie, je deelt wat ruimte in de auto om naar wedstrijden te gaan, dus ook de benzinekosten, en de ‘derde helft’ kost meestal ook geld. Krijg je geld? Nee. Voetbal kost je jaarlijks behoorlijk wat en hetzelfde geldt voor alle sporten. En ik heb nog nooit een lokale discuswerper van atletiekvereniging Hera horen roepen dat hij voortaan 50 euro per toernooi wilt hebben en dat hij niet meer alleen voor persoonlijke records en exposure die discus wilt smijten. In de sport heb je hetzelfde. Ouders die er elke zondag vroeg uitgaan om hun hinkstapspringende dochter naar de atletiekbaan te brengen. Kleding, schoenen, vervoer en dan maar hopen dat je dochter ooit op de Olympische spelen komt en daarmee wat sponsorgeld verdient. Zo moet je als muzikant net zo goed hard aan de bak om ooit pro te worden.

Misschien dat het eerlijker is als we je muziekhobby vergelijken met schilderkunst of poëzie. Als je schildert, mag je van geluk spreken als je een paar keer per jaar kunt exposeren en dan is er totaal geen zekerheid dat je iets verkoopt. Idem met poëzie. Misschien is er af en toe een dichtmiddag waar je onbetaald mag staan en als je zelf een dichtbundel laat drukken verkoop je er misschien een paar. Maar geld krijgen voor voordrachten? Meestal niet. En wij muzikanten? We kunnen best veel spelen, we krijgen soms zowaar betaald! Er is een geluidsman voor ons aanwezig en soms nog meer hulp. Er staat een koelkast drank klaar en soms een maaltijd. Ik denk dat de meeste amateurschilders en – dichters jaloers op ons zijn. En wij maar zeiken dat we meer geld willen. Ga weg! (Netjes voor: rot op!)

Waarom zouden muzikanten dan wel betaald moeten krijgen? Omdat de kroegeigenaar natuurlijk wel schatrijk wordt. Laat ik eens met mijn gratis toegankelijke singer-songwriteravonden beginnen. Ik boekte altijd drie acts voor tussen de 50 en 75 euro per act. Dat hing af van of de act uit de buurt kwam of niet. Het podium waar ik voor boekte was dus gemiddeld 175 euro kwijt aan acts. Ik deed alle organisatie en publiciteit vrijwillig, de pro geluidsman ook, de bardame ook, het pand stond al, laten we de elektriciteitskosten voor het gemak vergeten, maar laten we het op 200 euro aan kosten houden, inclusief de drankjes voor de artiesten. In het kleine café passen max. 50 mensen en meestal waren er dertig aanwezigen. De gemiddelde bezoeker dronk – op een goede avond – voor ongeveer 10 euro, dus mijn baromzet was 300 euro. Trek daar de kosten a 200 euro af en je houdt 100 euro over. En dan moesten we de drank nog inkopen. Er waren vaak genoeg slechts twintig mensen en dan blijft er dus geen geld over voor de inkoop van de drank. Dan draai je als jongerencentrum niet eens quitte, maar verlies. De acts hadden dus een optreden voor een mooi stil luisterpubliek, er was exposure in kranten, ze konden geluidsdragers verkopen, ze kregen wat gage en drankjes, ze bereikten potentiële nieuwe fans en de enige die er niets aan verdiende was het jongerencentrum. Raar? Eigenlijk wel he? Denk je daar wel eens aan als je als singer-songwriter voor vijftien man staat te spelen?

Niet voor niets krijgt Victorie Alkmaar weer anderhalve ton extra (!) subsidie en hangt het budget van mijn jongerencentrum ook aan elkaar van wat subsidietjes. Het is gewoon niet goedkoop om een podium te runnen.

Blijf in je oefenruimte

Schatrijke kroegeigenaren dus. Zo speelde een bevriende band eens ergens waar de geluidsman wel betaald werd. Ze deden een gig voor 75 euro en dat was zo’n succes dat ze dachten dat het gage de volgende keer wel 250 euro kon zijn. Vergeleken met aan avond dat er géén band speelt, moet zo’n band dan wel voor minimaal 50 man aan extra bezoekers zorgen, om de uitbater uit de kosten te laten komen. 500 euro omzet, minus de drankinkoop, om band en geluidsman te betalen. En dan ken ik helaas ook te veel bands die zelf geen fuck aan promotie doen. Het is me vaak gebeurd dat ik een band niet alleen gage gaf, maar ook een ruime gastenlijst om de zaal lekker te vullen. En dan zijn er bands die niemand mee hebben…. Dan verdien je wat mij betreft geen gage. Gan dan lekker in je oefenruimte spelen.

Racoon en de Foo Fighters

Naar aanleiding van de eerste versie van deze column, sprak ik met een kroegeigenaar. Hij boekt veel bandjes, hij betaalt ze redelijk en ik vroeg hem of hij daar dik aan verdiende. Zijn antwoord was dat hij hoopt dat hij break even draait. Soms winst, regelmatig verlies en gelukkig vaak ook break even. Ook hij gaf aan dat een band behoorlijk veel mensen extra moet trekken om het voor hem kostendekkend te maken. Dus een boodschap aan de bands: doe je stinkende best om mensen mee te nemen!

In sommige landen betaal je om te mogen optreden en het is aan de band om de kosten er uit te halen en om eventueel wat te verdienen door zelf veel publiek te regelen. In Nederland zijn we verwend met veel mooie zalen met goede apparatuur. En ons land is zo klein, dat je ’s avonds altijd weer in je eigen bed kan slapen en de volgende dag weer duf op je werk of opleiding kan zitten. Ik ken veel Engelse bands, waarvan de leden alles opgaven voor hun band. Geen of een beetje uitkering, misschien een paar bijbaantjes, maar als je ’s avonds aan de ene kant van Engeland speelt, is het lastig om de volgende ochtend aan de andere kant van het VK op je baantje te komen. Deze gasten hebben cheape gitaren (Een leuk feit: De omzet van de Nederlandse muziekwinkels is 60% van die van de Britse muziekwinkels. Meer dan de helft de Britse omzet, terwijl ze daar vier keer zoveel mensen hebben!), wonen samen in een kraakpand en doen dat jaren, hopende op een doorbraak. Lees de bio’s van de bekende Britse bands maar eens. Wij zijn verwend, dat we onze amateurkunst naast ons vaste inkomen kunnen beoefenen.

Vorige week kwam het voorbeeld van Racoon nog voorbij. Na een eerste hit, werden ze gedumpt door het label, maar de heren geloofden in zichzelf. Ze verdienden door op vuilniswagens te werken en van het geld namen ze een album op.. en ze braken alsnog door. Dat is karakter, dat is er voor gaan en daarvoor heb ik meer respect dan voor een lokaal bandje dat zes matige eigen nummers heeft, aangevuld met een Foo Fighters cover en alsnog verwacht minimaal 150 euro te krijgen.

Kortom. Zeik niet over gage, maar ga spelen, geef alles voor je carrière en zorg ervoor dat je straks wel die betaalde clubtour hebt en misschien ooit wel de Ziggo Dome vol.

Om met het begin te eindigen. Ja, iedere band zou betaald moeten worden, maar helaas is de werkelijkheid anders en daar doe je niks aan. Ik betaal bands altijd, maar dat kan ook alleen omdat wij een heel klein beetje subsidie krijgen. Maar ik meen het. Ga aan de gang en maak je zelf onmisbaar in de muziekwereld!